Visie

Elke organisatie heeft tegenwoordig wel een visie. Maar leeft die visie ook? Als je een willekeurige medewerker vraagt wat de bedrijfsvisie is, dan blijft het over het algemeen stil. Vraag je de bestuurder of de commissaris wat de visie is, dan weten ze het eigenlijk ook niet zo goed. Of ze verwijzen naar hun website. Daar is de visie vast wel te vinden.

Ik moet eerlijk bekennen dat ik zelf dat gepraat over een visie en een missie lang als tijdverspilling heb beschouwd. Ik denk daar nu genuanceerder over. Een visie die eigenlijk niemand kent en die alleen maar op de website staat, is inderdaad zinloos. Een visie die gedeeld wordt door en met iedereen is dat niet.

Een visie geeft richting, net als de poolster. Riskmanagement, businessplannen en ontwikkelgesprekken met medewerkers, ze zijn allemaal zinloos zonder een daaraan ten grondslag liggende bedrijfsvisie. Yuval Harari heeft zeer beeldend aangegeven waarom de mens de baas is over de chimpansees en niet omgekeerd. Wij mensen kunnen geloven. Geloof is een stuwende kracht. Het is de stuwende kracht. Daarbij gaat het niet per se over een religieus geloof. Elk geloof in wat dan ook is een stuwende kracht, zelfs het geloof dat de aarde plat is.

Chimpansees hebben geen vermogen tot geloven. Als je tienduizend chimpansees belooft dat ze als beloning voor hun werk na hun dood in een hemel komen waar ze tot in de eeuwigheid onbeperkt bananen kunnen eten, dan krijg je ze daarmee toch niet zo ver dat ze een piramide voor je gaan bouwen of een raket die naar de maan kan vliegen. Mensen wel. Wij zijn bereid tot het brengen van enorme offers, als we maar ergens in geloven. Of dat geloof werkelijkheid wordt, maakt niet eens veel uit. We geloven er toch in? De kracht van geloof werkt naar twee kanten. Je moet het hebben, maar het ontbreken van geloof of visie, of het hebben van een onduidelijke visie creëert inertie. Iedereen gaat dan letterlijk alle kanten op.

Overigens is een visie niet waardenvrij. ‘Make America great again!’ is ook een visie. Zowel de kracht als de destructieve elementen in die visie zijn gebleken. In veel Angelo-Amerikaanse bedrijven is de visie vooral gericht op het vergroten van de aandeelhouderswaarde. Dat is daar de poolster. In de meeste Europees-continentale bedrijven is de visie gericht op een stabiele toekomst voor het bedrijf en zijn stakeholders. Daar hoort winst bij, maar niet ten koste van alles. Dat een dergelijk verschil leidt tot een geheel andere bedrijfsvoering, is duidelijk.

Het gaat er mij hier niet om of de ene visie beter is dan de andere. Waar het wel om gaat is het volgende. Besturen van organisaties moeten voldoende besef hebben van de visie van de organisatie. De visie moet vast onderdeel zijn van elk gesprek over de strategie. En dan bedoel ik niet per se de visie zoals die op de website staat, maar een gesprek over alle sturende mechanismen en bewuste en onbewuste uitgangspunten die in de organisatie een rol spelen.

Houdt je werkelijk rekening met de gerechtvaardigde belangen van alle stakeholders of kijk je vooral naar het (financiële) belang van de aandeelhouders? Welk belang gaat voor? Ook hier is het geen kwestie van goed of fout. Strategie en visie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De raad van commissarissen moet daarom van het bestuur verwachten dat er niet alleen wordt gesproken over strategie, tactiek en operationele zaken. Steeds moet worden benoemd hoe de visie van de organisatie in de bedrijfsvoering daadwerkelijk gestalte krijgt. Gebeurt dat niet, dan getuigt dat van een gebrekkige visie.

Terug naar alle publicaties